De scheiding tussen huwelijk en staat
Huwelijk is sinds de jaren ‘60 een controversiële zaak in de samenleving. Conservatieven en progressieven proberen hun normen en waarden op te leggen aan de ander via het burgerlijk huwelijk en dit leidt tot ergernis en discussie in de samenleving. Met het privatiseren van het huwelijk zullen echter beide groepen tevreden worden gesteld en zal ieder de vrijheid genieten die hij zoekt.
Als liberalen staan we voor een overheid die zich zo min mogelijk met het dagelijks leven van haar burgers bemoeit. Het huwelijk is een heel persoonlijke kwestie en voor ons als gelovigen is het huwelijk een sacrament net als de doop. Opvallend is echter dat alleen de doop in vrijheid wordt geregeld. De doop kent namelijk een grote verscheidenheid en wordt per kerk geregeld. Zo bestaat het onderscheid tussen kinderdoop en volwassendoop en de keuze voor doop door besprenkeling of onderdompeling. De overheid bemoeit zich niet met de doopswijze of de registratie, maar laat deze privézaak vrijwillig geregeld worden.
Nu is het huwelijk net zozeer een privézaak als de doop, maar hier heeft de overheid een grote vinger in de pap. Als je wil trouwen, moet je in Nederland eerst aanvraag doen bij de overheid en dat wordt ondertrouw genoemd waarbij allerlei persoonlijke gegevens gecontroleerd worden. Daarna volgt het burgerlijk huwelijk in het gemeentehuis en pas wanneer daar een akte is ondertekend in het bijzijn van een trouwambtenaar en getuigen, is het huwelijk rechtsgeldig. Het kerkelijk huwelijk kan daarna pas gebeuren, omdat het huwelijkscontract bij de overheid wordt bepaald.
Het contract bij de overheid leggen, zorgt echter voor de eeuwige strijd tussen progressieven en conservatieven. Zo eisen progressieven dat het huwelijk ook open moet staan voor homoseksuelen, terwijl conservatieven het bij het oude willen houden. Beide groepen proberen hun normen en waarden op te leggen aan de samenleving en creëren door het burgerlijk huwelijk exclusiviteit. Zo verwachten progressieven dat met de invoering van het burgerlijk homohuwelijk iedereen zich daarin moet vinden en dat conservatieven hun gewetensbezwaren opzij moeten zetten. Zo kreeg de christelijke bakker Sweet Cakes by Melissa in 2015 in het Amerikaanse Oregon een boete van $135000, omdat zij op grond van hun overtuigingen weigerden een homohuwelijkstaart te maken. Aan de andere kant sluiten conservatieven de homoseksuele koppels uit van bepaalde rechten waar deze koppels vrijwillig voor willen kiezen.
Met de privatisering van het huwelijk vindt de huwelijksceremonie plaats in eigen maatschappelijke instituties zoals de kerk. Het huwelijkscontract wordt vrijwillig en naar eigen invulling door de verloofden opgesteld en kan rechtsgeldig worden verklaard bij de notaris. Op die manier kan ieder koppel huwelijksrechten verkrijgen zoals eigendomsrechten en bezoekrechten bij het ziekenhuis. Daarnaast kunnen scheidingen en onenigheden over het huwelijkscontract bij de rechtbank worden opgelost. Zo kan iedereen vasthouden aan zijn eigen normen en waarden en vrijwillige keuzes maken over hun eigen leven. Kerken en gelovigen kunnen niet gedwongen worden om een homohuwelijk te accepteren en tegelijkertijd hebben homoseksuelen keuzevrijheid om in eigen kringen hun relatie tot huwelijk te verklaren. Zelfs de polygame koppels kunnen hun relatie tot huwelijk verklaren zolang het vrijwillig plaatsvindt en volwassenen betreft. Nu schrikt polygamie waarschijnlijk velen af, maar met de huidige vrijheid van associatie kan men al polygaam leven. Het enige verschil is dat deze samenlevingsvorm nu onder volledige individuele vrijheid valt en dezelfde rechten kan krijgen. Het gaat er niet om of men het eens is met een samenlevingsvorm, maar of men persoonlijke vrijheid consistent wil verdedigen.
Wordt het huwelijk dan niet betekenisloos als alle huwelijksdefinities relatief zijn? Door de privatisering van het huwelijk kan juist ieder zijn eigen definitie volgen en leven naar zijn principes. Alleen de staat wordt door zelforganisatie neutraal, maar persoonlijk kan ieder zijn huwelijksvisie behouden. Zo geloven Christenen dat God het huwelijk heeft gecreëerd bij de Schepping van de mens volgens Genesis 2:24 “Zo komt het dat een man zich losmaakt van zijn vader en moeder en zich hecht aan zijn vrouw, met wie hij één van lichaam wordt.” Vanuit dit religieuze perspectief komt de legitimiteit van een huwelijk van God en door een burgerlijk huwelijk wordt deze verbinding in feite doorbroken. Het huwelijk wordt dan een contract tussen burger en overheid in plaats van een contract tussen mens en God. Vanuit christelijk perspectief wordt door privatisering het huwelijk dus weer zuiver gemaakt.
Is het privatiseren van huwelijk dan geen utopisch idee? Toen de Verenigde Staten gesticht werd, was het huwelijk lange tijd geprivatiseerd en de samenleving had het huwelijk succesvol op zich genomen. Het werd pas een overheidszaak in de 19e eeuw zodat gemengde huwelijken konden worden verboden. Nu is in Israël het huwelijk grotendeels geprivatiseerd. Zo trouwen joden, christenen en moslims in hun eigen institutie en ligt de soevereiniteit volledig bij die religieuze gemeenschappen.
Door een scheiding tussen huwelijk en staat toe te passen, wordt het huwelijk dus weer een contract tussen mensen en niet een contract tussen burger en overheid. De waarden rondom het huwelijk zijn persoonlijk en niemand zal zijn waarden kunnen opleggen aan anderen. Zo zal in een vrije samenleving ieder tot zijn recht komen en wordt het voor Christenen weer aan God om legitimiteit te geven voor het huwelijk.
– Aron Rijsdorp